Aranés sentenciat

Mentre liegi eth darrèr libre deth filològ Jordi Amat, aperat Era confabulacion des irresponsables, saute era notícia dera anullacion, per part deth Tribunau Constitucionau, der “usatge preferent” der aranés ena lei entara sua promocion, aprovada en 2010. Aguest hèt se restaque damb es que descriu Amat en sòn “panflet”, argumentat e de bon liéger. Era senténcia deth naut tribunau contra er Estatut a dat pè a un topic: eth der inici deth procès entara independéncia, qu’er autor place abantes, dejà ena tramitacion deth nau tèxte autonomic, convertida en un procès de “sobeiranizacion” deth demos catalan, en desafiament ath pacte constitucionau, contrarestat pera “irresponsabilitat” deth PP.

Era madeisha senténcia, de 28 de junh de 2010, deishèc sense efècte er usatge preferent entath catalan. Damb er aranés, toti sabien que passarie çò de madeish. Ac sabien toti, e ère profecia, coma diderie eth poèta, quan s’elaborèc era lei promulgada er 1 d’octobre deth madeish an, e se decidic mantier era madeisha expression. Per açò, er aranés a estat doblament sentenciat, non sonque peth TC, senon, e sustot, pera ipocresia, damb ua lei per desvolopar e es retalhades ara promocion lingüistica.

Coma mos ensenhèc Herder, ua lengua non ei sonque ua simpla reproduccion de contenguts, senon qu’ei ua determinada direccion fonamentau dera accion espirituau; ei un procès productiu e creador qu’autrege un prumèr univèrs comun e, per tant, ua pluralitat d’imaginaris amassa damb d’autes lengües. Se cau sajar un “patron d’equilibri”, coma recomane era darrèra senténcia, ei logic suposar qu’ar aranés, considerat hè quate dies ua simpla “parla” e ara cooficiau, li manquen recorsi, ena escòla, es publicacions e es mieis publics de comunicacion, entà arténher era normalitat desirada.