Hèts?

Interessanta e contundenta frasa deth coneishut lingüista e agitador sociau Noam Chomsky, que, as sòns lèu 90 ans, acabe de respóner en ua entrevista: “Era gent ja non cre enes hèts”. Sancera ditz atau: “Era desillusion damb es estructures institucionaus a amiat entà un punt en qué era gent ja non cre enes hèts. Se non confides ena gent, per qué as de confidar enes hèts”. Chomsky establís ua relacion de confidança e fe damb es hèts. Mos credem era realitat o non, e, segontes eth pensador, semblarie qu’ua màger part des mortaus a optat per non créder-se-la. Esvitaram es comparances, segurament funèstes, damb era actuau situacion politica mès propèra, qu’a passat deth realisme gris des “hèts, non paraules” ar idealisme frivòl damb era invencion de sonque “parole, parole”, bloquejada e estordida atau pera manca deth sens de realitat. Totun, tanpòc suspren era opinion deth lingüista, pr’amor qu’aguesta epòca de postmodernitat s’a caracterizat sustot non tant pera sua manca de fe ena realitat, senon pera deliberada abséncia dera madeisha enes sòns discorsi. Aciu, ja non existien es hèts, senon sonque es interpretacions, segontes era proposicion nihilista de Nietzsche. Era uedor ei ramplida de volentat. E, se n’i a de “realitat”, ei bastida peth subjècte. Atau èm: desconfidadi d’aquera “realitat”, pr’amor que non auem sabut reconéisher qu’eth món a es sues leis e que les cau respectar, qu’ua causa ei çò qu’i a, d’ençà qu’eth món ei món, e ua auta ei eth coneishement sus çò qu’i a, d’ençà deth subjècte finit; en fin, que i a causes, objèctes, que, òc, depenen dera nòsta volentat, des nòsti esquèmes conceptuaus, e d’autes, simplament, non.