Autogovèrn

Eth contengut dera istòria ei era consciéncia dera libertat, remèrque Hegel. Coma sigue qu’era finalitat der esperit ei era realizacion dera idèa dera libertat, es individus an eth prètzhèt de conservar era sua pàtria, de desvolopar era finalitat deth sòn pòble, pr’amor qu’ “er esperit d’un pòble ei un esperit particular”, qu’ath temps exprèsse era universalitat.

Tanplan qu’er esperit d’un pòble particular pòt morir, atau coma neishec, per exemple eth pòble aranés, lèu per un besonh materiau, laguens deth sòn isolament fisic, mès ei un membre tanben ena cadea deth cors der esperit universau e, per tant, ua forma particulara d’aguest. Per miei dera sua “autonomia” (non i a liberacion d’un pòble sense er aqueriment dera autonomia individuau), se da er uman se sues leis, s’autogovèrne, e non podem pas existir se non ei d’ençà dera nòsta particularitat, damb es nòstes idèes (pròpries) dera existéncia, ei a díder, dera cultura, era religion, eth dret, era politica, er art, era familha.

En aguesta istòria, era existéncia de quauquarren atau coma eth pòble aranés conformarie era sua particularitat coma membre d’un procès, amassa damb es auti pòbles, en qué er esperit arribe ath liure coneishement d’eth madeish. .

Per açò, era reivindicacion der autogovèrn, enes sòns consecutius aniversaris, enguan eth 3au, ei ua forma de hèr manifèsta era substància d’aguest esperit, qu’ei, ara fin, era libertat deth subjècte, damb consciéncia morau, pr’amor qu’era sua ei ua libertat restacada as auti, laguens d’aguesta collectivitat concrèta, damb un valor infinit e damb era consciéncia d’aguest esperit universau, ei a díder, illustrat, segontes Kant, en federacion damb d’auti pòbles damb un proposit cosmopolita.