Diccionari

Ja l’avem (d’acòrd damb era forma qu’emplegue er autor) ací: eth gran diccionari demorat, eth diccionari de tota ua vida, era der autor, e entà dar vida a tota ua lengua, er aranés-occitan. Dempús der util petit diccionari, damb eth quau auem creishut, sabíem que Frederic Vergés Fico en premanie un aute que, ara que l’avem entre es mans, le transcendís talaments coma ua òbra magna: tot un inventari des mots e des expressions dera lengua pròpria d’Aran, segontes definís eth sostítol d’aguest Diccionari castelhan-aranés, de 1.621 planes, publicat per Pagès editors. Era peada d’ensenhaire se compren lèu ena sua volentat didactica, damb varietat d’exemples e equivaléncies, accepcions e sinonims, entà remplir aqueth “estat de mancances e vuet lingüistic” per miei dera riquesa lexicau aranesa.

“Entà normalizar er aranés, calie normativizar-le”, referie Fico ena presentacion. E ara, damb aguesta airina, “era mès importanta qu’existís actuauments entà facilitar er usatge der aranés”, segontes eth lingüista Xavier Lamuela, le revitalize damb tota ua sòrta de ressorses expressives d’acòrd damb es naui usatges lingüistics. Se convenguem damb Herder qu’eth lenguatge exprèsse era experiéncia collectiva, “perspectiva essenciau d’ua cultura”, podem assegurar que damb esturments coma aguest, aguesta experiéncia se refortilhe e amplie, en tot suenhar aqueth sòn intim ton vitau, pr’amor qu’en matís se trape era diferéncia plurilingua.

Coma afirme Merleau-Ponty, “eth lenguatge ei eth sistèma de diferenciacions en qué s’articule era relacion deth subjècte damb eth món”. Un diccionari atau, bilingüe, contra es resèrves essencialistes, ajude a recrear damb vivacitat es perspectives dera experiéncia e atau retorne ath món es paraules damb es quaus se desencadee era riquesa dera vida.