Nhèu secular

Aran s’ei vestit de blanc, e era alegria pes activitats de nhèu ei venguda entre nosati per mor deth dinamisme sociau e economic. De tota forma, son de besonh es precipitacions en un temps de cambi climatic fòrça evident. I pensi mentre passi pes parçans caperadi, qu’arioan, ena madeisha epòca, mostrauen eth marron sec enquiath cap dera sèrra. “Encara aurie de plòir e nheuar mès entà combàter aguesta sequèra”, me ditz un veteran vesin de Bausen, en baishar de Saplan. Quan gahi eth coche, era ràdio me rebrembe que èm ena sempitèrna campanha electorau entath Parlament catalan, dempús d’un procès falhit entara independéncia, qu’ei acabat, ath delà, damb era consolidada autonomia. Tota ua paradòxa qu’ei exagerat descargar en forma d’empresoament preventiu sus es responsables deth govèrn o, en forma d’escarni public, sus es qu’an apuat eth precèpte constitucionau entà restablir era legalitat perduda. En açò, non i pòt auer ne “boni” ne “dolenti”, laguens d’una division pròpria deth moralisme religiós e non pas der encastre d’a on jamès auèssem agut de gésser: eth dera politica, ena confrontacion de projèctes e idèes ben diuèrses e pluraus. Era politica catalana a patit ua sequèra de raciocini e laïcitat. Ei ora tanben qu’i quèigue era saludabla precipitacion dera secularizacion, de tornada ath món dera vida, entà rebaishar aguest “estat patologic d’inflamacion”, ena expression der istorian des idèes Isaiah Berlin, en un article susprenent e originau sus es relacions deth racionau e seren Kant damb es origines deth nacionalisme, en convertir es sues idèes d’autonomia e volentat individuaus en idèes d’autonomia e volentat nacionaus per miei dera potenciacion de herides e barrères artificiaus vengudes “sentiments naturaus” d’ua societat.