Er os, un aute còp

Er uman extingic er os e er os ei tornat dera man der uman, mès en aguest cas per miei d’un programa de reintroduccion, de 1995, polemic d’ençà deth prumèr moment. D’alavetz ençà, era populacion deth plantigrad a creishut, mentre eth sector ramadèr a amendrit es possibilitats de superviuença en ua societat virada lèu lèu tota era as servicis toristics. Er ecosistèma aranés, damb era sua vida, eth sòn dinamisme e eth sòn paisatge, atau com l’auem coneishut, non s’entenerie sense era interaccion des ramats enes sòns parçans e montanhes. Era prioritat des administracions publiques responsables de gestionar aguesta realitat, desbordada aué pes atacs seguits as ramats de shivaus e oelhes, s’aurie de basar en incentiu eficaç e era proteccion d’aguesta populacion d’animaus domestics, tan de besonh entath suenh deth paisatge e tanben era prevencion forestau des entorns des vilatges. Tanben ei eth sector primari un fonament clau entath desvolopament d’un aute tipe d’economia locau, mès arraïtzada, respectuosa damb era tèrra e capabla de generar productes pròpris de qualitat, que poguen complementar e autrejar valor hijut ar actuau modèl de prosperitat. Toti aguesti ingredients que les calerie introdusir en ua politica integrau de contròtle, regulacion e seguiment, damb critèris de proporcion populacionau, dera fauna sauvatja protegida, qu’ath temps pòt suposar un naut valor naturau entara destinacion, entenuda sustot coma eth nòste comun larèr. Ara fin, se quauquarren pòt aportar er uman, e a mancat dilhèu en aguest ahèr, qu’ei racionalitat, açò ei, equilibri entre es mètes ideaus que desiraríem e eth principi d’ua realitat tan fragila coma cambianta.