Mn. Condò Sambeat

I a personalitats que mèrquen eth devier dera istòria d’un país. Era istòria ei sustot present, pr’amor qu’ei era forma en que sé desvolope çò de mès pròpri des umans. Venguem tath món, laguens deth sòn legat e eth sòn recorrut en marcha, e le deisham, damb era nòsta peada mès o mens pregona. Mossen Jusèp Condò Sambeat hè cent ans que moric, e encara ressònen es sues paraules elevades ara forma literària, damb creacions coma Era isla des diamants, Era Maladeta, Era net de Sant Joan, Era lengua aranesa, Era Val d’Aran o Cançon de Garona. Siguec des prumèri ena epòca contemporanèa en dignificar er aranés. Coma escriuec Mn. Amielh (estudiós dera sua vida e òbra e impulsor deth renauiment dera sua hòssa en 2013), Condò siguec un pionèr, pr’amor que tot solet dauric un camin nau, per un camp encara non semiat per d’auti, en assetiar es fonaments der aranés literari, damb ua dedicacion, ua òbra disparièra e un redreçament que li a dat, ar aranés, un vigor impensable sense era sua contribucion. Neishec en Montcorbau en 1867 e moric en Bossòst en 1919, ua efemeride que ben merite un public reconeishement e sustot ua rebrembança que pogue dar a conéisher era sua figura de caperan dera cultura aranesa. D’ençà deth sòn servici presbiterau, eth sòn periple pera Catalonha dera Renaishença li permet reviscolar era lengua pròpria d’Aran a compdar sustot deth sòn retorn entath país en 1905, en tot préner part deth felibritge gascon per miei dera Escòla des Pirenèus. “S’era lengua aranesa se’n va gloriosa peth món enlà que serà principaument pr’amor de vos, Mossen Condò Sambeat!”, li dedique Bernard Sarrieu en 1925. D’alavetz ençà, Condò mos interpèlle encara ath cant de “desvelhatz-vos, aranesi” (1914): “Ara plan, qu’ès ben a plànher, / Ò polida Val d’Aran!”