Víuer

“È acabat un an de fòrça reflexion, de liberacion dera shèna (mitat in, mitat out), d’escasses creacions, mès de grana tension entà liberar-me e compréner. Començam ara”, escriu Cesare Pavese er un de gèr de 1939, ena sua grana òbra e ua des mès relevantes deth nòste temps, Er ofici de víuer, o, mielhor dit en aranés, Eth mestièr de víuer (mès semblant, ath delà, ar originau italian: Il mestiere di vivere), un mestièr tan complèxe e ath còp senzilh. Víuer, aguest ei eth rèpte de cada dia, pr’amor que jamès sabes “quina quantitat de vida” te demore ath torn d’un an. “Mès siguec vertadèrament vida?”, se pregunte eth poèta respècte dera vida vescuda en darrèr an. Pavese, qu’acabèc damb era en tot suïcidar-se, se respon en ua auta nòta: “I a un solet plaser, eth d’èster vius, e tota era rèsta ei misèria”. Mès era vida cau saber-la víuer, e aguest ei un dolor que la trauèsse, includida ena alegria, coma tanben apuntèc un aute des grani poètes e escrivans, Fernando Pessoa, autor deth Livro do Desassossego, de mès imprecisa revirada: Libre deth desconsòl, Libre deth destermenament, Libre deth desolatjament… Qué me sabi. Arren sabi en aguesta vida inquieta, que repòse ena accion e era inconsciéncia, pr’amor que “era consciéncia dera inconsciéncia dera vida ei eth mès gran martiri imposat ara intelligéncia”. E coma eth trabalhador de Pavese que se canse, e “repòse ena ombra” dera existéncia, descrit en recuelh de poèmes Trabalhar canse, Pessoa tanben se canse de tot. “Tanben de çò que non me canse”, pr’amor qu’era vida “ei un estat mentau”. E per açò, ei capable de veir es paisatges soniats damb era madeisha claretat damb era que contemple es reaus. “Èm çò que non èm, e era vida ei rapida e trista”, persute en aguest libre infinit, hònt inagotabla e vitau, coma eth diari de Pavese. Dus autors desconsoladi, existenciaus. Bèth dia seguiram.