Aire

Torni ara òbra de Josep Pla, mèstre d’escrivans e periodistes, per miei de Miguel Delibes, que se’n declaraue seguidor, enguan que hestejam es cent ans deth naishement, e dètz dera mòrt, deth mèstre castelhan, cronista dera ruralitat e es valors dera natura, includida ena sua passion de caçaire, damb aqueth sòn vèrb ric e autentic, que sauve eth lenguatge des poblants d’ua tèrra alavetz trabalhada, e aimada, e aué perduda en fòrça parçans. Pla, damb eth sòn caracteristic adjectiu precís, comence eth dietari d’El quadern gris, dilhèu era sua òbra mès subergessenta, un ueit de març de 1918, precedent nòste d’ua pandèmia malurosa, damb aguestes paraules, tan familiars e actuaus: “Coma qu’i a tanta gripa, an agut de clausurar era Universitat”. En aguest contèxte escriu, en sòn Palafrugell, tèrra de “tramontana fòrta”, qu’enten “fiular deth lhet estant”, coma aguesti dies de balaguèra, d’aire d’Espanha, qu’a buhat tanben ena Val es darrèri dies e a secodit arbes e contravents, en tot delir era nhèu qu’auie cubèrt bona part des sòns tucs, e que veigui tan blanqui d’ençà deth cap deth Neto. Mès, coma ditz Pla, “er aire a secat eth país”, en ua “transmutacion desagradiua”, a on “tot ei dejà plen de povàs e lordèra”, reflectida aué en virus pandemic, deth quau non vedem era fin, que fòrce a naues restriccions e confinaments, coma es dera universitat e tanben es des negòcis de bars, restaurants e centres d’estetica. Er aire me drevelhe e me secodís er anma, mentre escoti eth bram deth riu Garona. Lhèue es mèns pensaments. Ja ac cantaue Cesare Pavese: “Es rebrembes comencen ena net / damb era alendada der aire, en lheuar eth ròstre / e escotar era votz deth riu.”