Hegel

Quan manquen pògui dies entà acabar aguest an malurós, non pogui menspredar eth 250au aniversari deth naishement d’un des mès grani pensadors dera istòria, Georg Wilhelm Friedrich Hegel (1770-1831), eth filosòf dera istòria e er esperit. Damb Hegel, eth pensament artenh era sua mès nauta volada. Damb eth, era rason conquiste era realitat tota, e per açò ei vista tota ipostasiada, ei a díder, racionau. Hè inteligible eth món. Sòn ei eth coneishut principi sus “tot çò de reau ei racionau e tot çò de racionau ei reau”. Aguest pensament mos chòque, ara en qué tot semble irracionau. Eth gran artefacte hegelian qu’ei er Esperit, qu’a de besonh exteriorizar-se, hèr-se carn, ei a díder, fenomèn. Eth Vèrb s’a hèt carn. Hegel pense era vida, e quan penses era vida, tròbes qu’er uman, aquera “net ueda”, exprèsse er orden finit dera natura, mès tanben la complète, pr’amor qu’eth subjècte finit ei veïcul deth subjècte infinit. Er Esperit de Hegel ei Geist, o Diu, un tèrme problematic, plen de significacion e possibilitats. Mès ací se daurís ua pregona henerecla, pr’amor qu’er òme artenh era autonomia racionau quan se separe deth món. Alavetz, eth sòn pensar se torne dialectic. En cèrta mesura, en pensar era vida, la negam. E per açò, aguesta ei ua filosofia dera negativitat. En relacions de subjècte e objècte, d’identitat e diferéncia, eth subjècte nègue era vida entà integrar-la enes sues aspiracions superiores, en un esfòrç constant. Er esperit ei en devier tostemp en un aute, en pè d’igualtat e libertat restacada. Ara fin, demande reconeishement, pr’amor qu’er Esperit ei ena arraïtz de tot. Non repòse, se tròbe en “moviment incessantment progressiu”, damb era esperança de saber que, maugrat tot, era istòria se renauís en ua naua figura; renèish des sòns cendres.