Dimonis

En aranés conservam ua expression que tostemp m’a semblat chocanta, enquia qu’è perdut era innocéncia: “A es dimonis”, didem quan un èster, uman o animau, ei tot inquiet, nerviós, va d’un costat entà un aute, coma se siguesse en estat de transit, de viatges impotat a un cambi de temps, sustot en cas deth bestiar, o quan era mainadèra hè bèra mauvestat. Ei clar qu’era sua significacion a perdut gravetat.

Mès deuie hèr referéncia ar hèt qu’es dimonis l’an possedit, s’an calat laguens deth sòn èster. Ara pensam qu’açò pren part d’un pensament mitic, mès es nòsti auantpassats non èren pècs, e sabien qu’es dimonis son manifestacions deth mau e de tot çò qu’oprimís.

En aranés distingim tanben eth mau, coma malesa o “perversitat” deth “mau còr”, coma diderie Kant, deth malur, susvengut, pr’amor que non ei çò de madeish provocar eth mau que patir-le. Eth lunfèrn e es dimonis mos semblen elements d’ua auta epòca, mès eth mau existís, e pren diuèrses formes, coma s’aguesti èsters actuèssen abilament, damb tenacitat e audàcia, en devier individuau e collectiu.

Eth maligne temptèc ath sant Jòb e ath madeish Jesús, que non paraue d’expulsar dimonis, forma de referir-se ara sanacion deth malaut. Eth gran C.

S. Lewis, enes Cartes deth diable ath sòn nebot, avertie que Diu non a contrari, qu’eth diable ei çò de contrari d’un àngel dera madeisha forma qu’un òme maishant ei contrari a un de brave e que, en fin, era mèrca deth lunfèrn ei “era implacabla, insòmne e crispada concentracion en un madeish”, signe abituau des tramposi manuaus e proclames d’autoajuda, tostemp pendents deth nòste capinaut, tostemp agreujat, en víuer “es passions mortaus dera enveja, era presompcion e eth ressentiment”.

Malerosi dimonis!.