Glacièrs

Un des tèmes recurrents d’aguest ostiu qu’ei eth dera agonia des glacièrs deth Pirenèu, es darrèri que demoren enes latituds meridionaus d’Euròpa. Es der Aneto e era Maladeta son des mès alarmants, pr’amor qu’en pòc de temps an patit un retrocès sevèr. Hadie dies que non m’i apropaua entà esvitar-me era tristor, mès ara fin i pugè e, en efècte, eth panorama ère piri qu’er ostiu passat, en un an de calor etèrna e un iuèrn damb pòga precipitacion en aqueth parçan.

Lèu serà possible arribar entath tuc mès naut deth Pirenèu sense cauishigar ne un pam de nhèu pera via normau. Tot just qu’i demoren pògui mètres de gèu nere abantes deth som, damb eth tapatge continu dera calhauèra que s’esguitle glacièr tà baish, dejà trencat respècte dera part mès ampla e alongada que demore ath pè des Maudits. Er estat deth glacièr de Mont Perdut a motivat ua portada aguesta setmana deth diari El País, qu’evòque, a petita escala, es esbauçaments dera Marmolada, enes Alps italians, damb sèt mòrts e vint desapareishudi.

Aguesta massa rugosa deth Perdut penge ena sua cara nòrd, dessús deth Balcon de Pineta, damb es colors blancs, grisi e marronosi tan caracteristics deth parçan, ath quau non i vau d’ençà de hè tres ans, quan alavetz ja poguí esvitar era nhèu en retrocès. Tanben a corrut fòrça, enes darrèri dies, ua compartiva der aluenhat tuc des Gourgs Blancs entre ua fòto centenària damb un glacièr esplendorós, que sauvaue era nautada dera colhada d’accès, ara impracticabla, ara mòda deth Pic Long, e ua actuau d’un paisatge arid, ath torn d’un tuc ara damb mès compromís entà artenher-le, ath quau i tornè hè pòc, damb eth bronit des ròques que ròden coma constanta banda sonora d’aguest ostiu, d’aguest an, d’aguest temps istoric, que mos a cambiat eth món atau coma le coneishíem, includidi a nosati madeishi.