Eth bram

Eth bram deth cèrvi ei er idòl dera natura abantes d’entutar-se en iuèrn. Enguan, totun, semble qu’aguest bram ei arribat un shinhau mès tard, atau coma se n’ei anat abantes d’ora, en aguesti tempsi capviradi, ben longa ua calor de cambi climatic innegable. Es bèsties criden e s’empunten damb es còrnes. Les sentem ben apròp, sonque en daurir era hièstra que da tath bòsc o, en tornar d’ua passejada pera montanha, damb era alendada deth bronit sauvatge en cogòt. Semble era votz deth desir deth món. Eth bòsc sancèr deven un bram. Aguest son ei indissociable dera pòur. Ei “eth bram ronc e desesperat dera soledat deth mascle qu’arrome solet e esquiu, mentre li creishie era cornamenta qu’auie perdut ena primauèra, e ara […] ven a mercar eth sòn territòri”, escriu González Sainz en Volver al mundo, reeditada ara, vint ans dempús, aguesta istòria deth sègle XX sus eth retorn entara Val, eth món, d’un vielh amor dejà desapareishut, aquiu a on eth món ère “er alicient deth desir, un espaci illimitat a on cadun non ère sonque eth frut lèu exclusiu dera sua volentat”. Ja ac didie Schopenhauer: era volentat ei era esséncia dera vida. Per aquerò, aquiu er amor venguie “aqueth designi de crear tostemp e cada còp eth món”, pr’amor qu’era realitat ei creada peth poèta, que bastís eth món en nomentar-le. Damb es paraules determinèren era vertat: uns meteren era illusion, er entusiasme, era fe e era innocéncia; d’auti i placèren eth ressentiment, er òdi e era supèrbia. Mès aguest món se’n va lèu, coma eth bram deth cèrvi, en qué s’origine un accident, era mòrt, un abandonament o un desenganh, que mos hèn a víuer encara mès desemparadi, damb eth sens deth limit e, segontes er escrivan, era menaça d’un destin pacient e ventatjós que, per fòrça torns que li dam entà esvitar-le, pòrte tostemp es de guanhar.